خیالبافی و رویا پردازی در کودکان
هر کسی به گونه ای خیالبافی می کند.
ولی خیالبافی در بعضی کودکان به گونه ای است که در زندگی و کار روزمره آنها اختلال ایجاد می کند.
ساختن قصرهای رویایی در خیال، وقتی مشکل ساز می شود که
از آن به عنوان یک مکانیسم دفاعی برای انجام ندادن کارهای مدرسه و وظایف شخصی استفاده شود.
پیشنهادهای زیر را برای این که دریابید آیا خیالبافی کودک شما یک مشکل است و اینکه در مورد آن چه باید بکنید، به کارگیرید.
✅ آیا خیالبافی کودک شما مشکل ساز است؟
از خودتان بپرسید که آیا فرزندتان در مدرسه موفق است و کارهایش را به طور مرتب انجام می دهد؟
آیا به درستی از دستورات، تبعیت می کند؟
اگر چنین است، خیالبافی او مزاحمتی برایش ایجاد نکرده است و خللی در امر تحصیل او ایجاد نکرده است؛
ولی اگر نظر معلم یا خودتان این است که این مسأله موجب ناراحتی می شود، باید به آن به شکل یک مشکل نگاه کنید.
✅ علت را دریابید:
دلایل متعددی وجود دارند که توجیه می کنند
به چه علت کودک ممکن است ترجیح دهد به جای زندگی در دنیای واقعی پیرامونش، به خیالبافی بپردازد و دنیای ساختگی خود را بیشتر دوست بدارد.
به این پرسش ها پاسخ دهید:
۱. آیا یک دلیل پزشکی برای این مسأله وجود دارد؟
به دلیل اینکه خیالبافی و فرورفتن در رویا می تواند یکی از نشانه های حمله صرع کوچک باشد،
کودک را نزد یک پزشک ببرید تا از نبود مشکل پزشکی اطمینان یابید.
۲. آیا قضیه به استعمال مواد مخدر مربوط است؟
اگر کوچکترین تردیدی وجود دارد که فرزندتان ممکن است مواد مخدر مصرف کرده باشد، این مسأله را فورا و با شدت پیگیری کنید.
می توانید از پزشک بخواهید ترتیب آزمایش ادرار را برای همین مسأله بدهد.
۳. آیا مسأله عاطفی است؟
بکوشید تا در بیابید که رویاهای کودک، بیشتر درباره چیست؟
زیرا ممکن است بدین وسیله بتوانید دریابید که چه مسأله ای کودک را آزار داده است و یا آزار می دهد.
خیالبافی و رویا، راهی برای فرار از دنیای واقعی است.
رویاها، خصوصی اند و به سادگی نمی توان آنها را با کسی در میان گذاشت؛
ولی راهی برای دوباره ساختن و طراحی کردن موقعیت ها و شرایط نامطلوب هستند.
رویا بافی می تواند کاملا طبیعی باشد،
ولی وقتی کودک شروع به ترجیح دادن دنیای خیالی خودش به دنیای واقعی پیرامونش کرد، زمان آن است که به مسأله توجه بیشتری کنید.
۴. آیا مسأله در اثر خستگی است؟
شاید کار مدرسه کودک، خوب پیش نمی رود و کودک خیلی در درس هایش موفق نیست
و یا امکان دارد که کودک، بیرون از مدرسه، کار زیادی نداشته باشد و از بیکاری، به خیالبافی بپردازد.
در اینجا، یک برخورد دو قسمتی لازم است.
بدین ترتیب که زندگی کودک را برایش جالب تر و جذاب تر کنید
و به او بیاموزید که مشارکت در کارها و برنامه هایی که طراحی می شوند کار پسندیده ای است و می تواند برای انجام آنها پاداش بگیرد.
- برقراری ارتباط با هم سن و سال ها را تشویق کنید.
برنامه ای طراحی کنید که کودک شما جزیی از یک گروه کودک همبازی شود.
کودکان دیگر را به خانه تان دعوت کنید تا همه باهم بازی کنند.
به ویژه در مورد کودکانی که به فعالیت های انفرادی عادت کرده اند یا حتی آن را ترجیح می دهند و دوست دارند،
تمام تلاش خود را بکنید که در برنامه های گروهی شرکت کنند.- شرکت در برنامه های گروهی را تقویت کنید.
وقتی کودک به منزل می آید از او بپرسید در مدرسه چه کرده است.
این کار به او می فهماند که شما برای ارتباطات او با افراد دیگر، ارزش قایلید و این مسأله برای شما اهمیت دارد. - اگر زیاد تنها می ماند، طوری برنامه ریزی کنید که در بعضی از کارها همراه شما باشد.
کودکان کوچک تر دوست دارند در فعالیت ها و کارهای بزرگترها مشارکت داشته باشند.
کارهایی را که فکر میکنید کودک می تواند از عهده آنها برآید، انتخاب کنید و انجام آنها را به کودک بسپارید.
همچنین، او را برای همکاری و کمکش تشویق کنید.- کودک را به کارهایی تشویق کنید که سازنده اند و نیاز به کار دست و فکر دارند.
برای نمونه، بازیهای کامپیوتری، کارت بازی، جدول کلمات متقاطع و ورزش، نیاز به یک دهن قوی و سالم دارند.
برای کودکتان ترتیب فعالیت های غیر درسی را بدهید که تجارب او را افزایش دهند.
به طور کلی به کودک زمینه های جدیدی برای علاقه مند شدن معرفی کنید.
✅ برای کاهش خیالبافی، برای انجام کارها محدودیت زمانی تعیین کنید:
قبل از اینکه کودک، انجام تکالیف شب خود را آغاز کند، مثلا از او بپرسید:
فکر میکنی چه قدر انجام آن طول خواهد کشید؟
سپس، یک ساعت زنگ دار را طبق گفته او کوک کنید و از کودک بخواهید قبل از زنگ زدن ساعت، کارش را تمام کند.
فعالیت هایی مانند چیدن میز، جمع کردن اسباب بازی ها و… برای او تعیین کنید
که دیگر رفتن به سفرهای طولانی خیالی و فرورفتن در عمق رویا، برای کودک، ممکن نباشد.
به کودکتان در مقابل انجام سریع و به موقع کارها، پاداش بدهید.✅ با معلم همکاری کنید:
بسیاری از کودکانی که مشکلات تحصیلی دارند، در طی روز وقت زیادی را در خیالبافی و رویا به سر می برند
تا از آنچه در اطرافشان در جریان است، دور شوند.
بعضی دیگر، اصلا به خیالبافی وابسته اند و با خیالبافی وقت خود را پر می کنند.
حتی اگر کودک، به نظر شما کارهایش را به موقع انجام می دهد،
اگر معلمش معتقد است که خیالبافی کودک مسأله ساز است، حتما همین طور است!گرچه شما نمی توانید از معلم انتظار داشته باشید تمام وقت خود را به کودک شما اختصاص دهد
و برنامه مدون و پیچیده ای را تنها برای او اجرا کند،
ولی احتمالا اگر از معلم خواهش کنید، با شما همکاری خواهد کرد.
از معلم بخواهید ترتیب جلسه ای با شما را بدهد
تا با هم برنامه با نقشه ای را طراحی کنید که شرکت کودک در برنامه های تحصیلی و آموزشی را تقویت کند.- از معلم بخواهید که توجه کند چه زمان هایی کودکتان به رویا فرو می رود.
آن گاه، درست در همان زمان ها کودک را با مسائل درسی مشغول کنید.
به طور دقیق، برای کودک مشخص کنید که چه انتظاری از او دارید.
برای مثال «مریم، خانم معلم میگه که تو موقع درس، میری تو فکر و خیال،
اگر خوب به درس گوش کنی و در درس شرکت کنی، معلمت بهت تشویق نامه میده و در مقابل، من هم به تو جایزه میدم».
باید یاد آوری کنیم که تشویق نامه ها را نادیده نگیرید و آنها را طبق برنامه ها و شرایط مشخصی به کودکتان بدهید.
- شرکت در برنامه های گروهی را تقویت کنید.
