با کودکی که تکالیفش را انجام نمی دهد و درس نمی خواند چگونه رفتار کنیم؟

بخش اول:

هدف از تکالیف منزل، این است که آنچه در طول روز در مدرسه آموخته شده، در ذهن دانش آموز تقویت شود و به یاد سپرده شود.
همچنین، کودک بیاموزد که چگونه به تنهایی و بدون کمک مستقیم معلم، مسأله ای را حل کند یا سؤالی را پاسخ دهد.
و مهمتر اینکه کودک بتواند فرصت هایش را زمان بندی کند و همچنین، زمانی را به انجام تکلیف شب اختصاص دهد و احساس مسئولیت را بیاموزد.
این کار به انگیزه، نظم و توانایی استفاده از منابع درسی نیازمند است.
تکلیف شب یکی از روش هایی است که به کودک می آموزد چگونه به تنهایی بیاموزد.

هر چه کودک از انجام تکالیف یا درس خواندن بدش بیاید مهم نیست،
آنچه اهمیت دارد این است که او باید به عنوان وظیفه هر روزه آنها را انجام دهد.
پس از مدتی، بهانه های پایان ناپذیری که اغلب معلم ها عادت به شنیدن آنها دارند از قبیل: «دفترم افتاد تو جوی آب»،
«خواهرم دفتر مشقم رو پاره کرد»،
«دیشب مریض بودم»
باید فراموش شوند و تکالیف و درسهای خواندنی باید به درستی و منظم و سر موقع انجام شوند؛
ولی چگونه باید درس خواندن و انجام تکالیف را برای کودک به شکل یک عمل مثبت و مفید و حتی دوست داشتنی در آورید
و در عین حال، از فشار و تنشی که این مسایل بر خانواده اعمال می کنند، بکاهید؟

برای دستیابی به این منظور، راه حل های زیر را به کار گیرید:

✅از انتظارات و اهداف مسئولان آموزشی از دادن تکلیف آگاه شوید:

بسیار اهمیت دارد که دریابید، آموزگاران و برنامه ریزان آموزشی چه انتظارت و چه اهدافی دارند.
از کودک، اطلاعات کسب کنید.
با شروع سال تحصیلی، شما هم باید مدام از طریق کودک از تکالیف مدرسه و برنامه امتحانات آگاه شوید.
بکوشید به کودک کمک کنید که برای درس خواندن و انجام تکالیفش براساس این برنامه ها، برنامه ریزی و زمانبندی کند.

برای نمونه: «هر دوشنبه دیکته داری پس باید یکشنبه ها دیکته کار کنی
یا «شنبه ها و سه شنبه ها ریاضیات دارید پس تکالیف مربوط به آن باید…».
وقتی کودک از مدرسه برمیگردد از او بپرسید در مدرسه چه کرده، چه درسهایی داشته و باید چه تکالیفی را انجام دهد.

اگر همیشه پاسخش این است که: «هیچ تکلیفی نباید انجام بدهم.»
یا «قبلا کارهام رو کردم»
از او بخواهید تکالیفش را به شما نشان دهد.
این کار به شما کمک میکند تا در جریان کار او قرار گیرید و دریابید پیشرفتش چگونه است.
با نشان دادن توجه تان، به کودک می فهمانید که برای شما اهمیت دارد که او چه آموخته و چه قدر پیشرفت میکند
و آیا تکالیفش را به موقع و درست انجام می دهد یا نه و او درخواهد یافت که شما به این مسایل علاقه دارید.
در مورد بعضی از کودکان، باید مدتی احساس یک پلیس یا بازپرس را داشته باشید،
ولی شبیه به آنها عمل نکنید با حداقل ظاهرا اینطور نشان ندهید و نگذارید کودک احساس کند که بازجویی می شود.
بکوشید نقش یک همراه و همیار را بازی کنید: «چطوری آرش؟
مدرسه چه طور بود؟
انگار خیلی خسته شدی.
بیا بریم یه چیزی بخوریم بعد ببینیم قبل از شروع برنامه کودک چه کارهایی باید بکنی؟»

اطلاعاتی از مسئولان مدرسه درباره کودکتان به دست آورید.
در اوایل سال تحصیلی، معلم کودکتان را ملاقات کنید، از نحوه تدریس و انتظارات او آگاه شوید و پرس و جو کنید.

درباره تکالیف شب و زمان انجام آنها سؤال کنید.
بپرسید آیا امتحان یا پرسش هفتگی یا روزانه در برنامه او هست یا نه؟
آیا مطالعه خارج از کتاب لازم است؟
برنامه یا کار تحقیقاتی خاصی به کودک محول خواهد شد؟
نمره گرفتن دانش آموز بر چه مبنایی خواهد بود؟
کار کلاسی چقدر اهمیت دارد؟
چه انتظاراتی از شما دارد؟
این کار نه تنها باعث می شود که شما و معلم یکدیگر را بهتر بشناسید
بلکه بدین ترتیب، می توانید از برنامه ها و سیاست های معلم و مدرسه نیز آگاه شوید.

✅برنامه ای برای انجام تکالیف تدوین کنید:

همراه با کودک، برنامه ای مناسب برای انجام تکالیف شب و مطالعه تهیه کنید.
به طوری که با برنامه های مدرسه و همچنین برنامه های دیگر کودک هماهنگی کامل داشته باشد.
به یاد داشته باشید برنامه ای که برای یک کودک مناسب است، امکان دارد برای مهد کودک دیگر مناسب نباشد.
بعضی کودکان نیاز دارند که بعد از مدرسه مدتی به بازی بپردازند و انرژی مازادشان را مصرف کنند،
ولی بعضی دیگر وقتی بازدهی بیشتری که قبل از بازی تکالیفشان را انجام دهند.
ابتدا برنامه تان را بیازمایید و اگر لازم است، در آن تغییرات مناسب را اعمال کنید.
ممکن است بخواهید برنامه را مثل یک قرارداد به صورت خیلی رسمی بنویسید و یا اینکه موضوع را خیلی دوستانه و غیررسمی برگزار کنید.
در مورد کودکانی که احساس مسئولیت زیادی می کنند امکان دارد صحبت کردن درباره تکالیف و اظهارنظر در مورد اینکه چه موقع از روز برای انجام آن بهتر است، کافی باشد.
در مورد کودکان دیگر، مراقبت و نظارت مداوم، حداقل در ابتدای کار لازم است تا به قول معروف راه بیفتند.
ممکن است در ابتدای کار، نظارت بیشتری لازم باشد، ولی به تدریج روشتان را تغییر دهید تا کودک، مستقل عمل کند.
راهنمایی های زیر، به شما کمک خواهد کرد که دریابید چه کار و چه روشی برای کودکتان بهتر است.

زمان مشخصی را تعیین کنید.
درباره زمان بندی انجام تکالیف شب، تصمیم گیری کنید.

کودک نیز باید در تصمیم گیری شرکت کند تا زمان همیشگی انجام تکالیف مشخص شود.
این زمان، باید طوری باشد که تا حد امکان با زمان برنامه های تلویزیونی مورد علاقه کودک و زمان فعالیت های فیزیکی او تداخل نداشته باشد
تا کودک مجبور نشود که یکی از آنها را انتخاب کند.
به کودک بگویید که زمان انجام تکالیف و طول مدت آن ممکن است در صورت لزوم، تغییر کند.

مکان ویژه ای را برای انجام تکالیف، تعیین کنید.
کودک، برای انجام تکالیف و مطالعه درسی نیازمند مکانی است که ساکت باشد و نور کافی داشته باشد و در صورت نیاز، کتاب های کمکی هم در آنجا موجود باشند.
محل مستقلی را برای کتاب ها و دفترهای کودک در نظر بگیرید و به استقلال او احترام بگذارید.
برای نمونه، یک طبقه از کتابخانه منزل یا محلی نزدیک میز تحریر کودک را به او واگذار کنید.
این کار به کودک خواهد آموخت که منظم باشد و در مورد وسایل و ابزارش احساس مسئولیت کند.

✅بر نحوه درس خواندن فرزندتان نظارت کرده، آن را تقویت کنید:

اگر فرزند شما تکالیف مدرسه اش را انجام نمی دهد و یا در انجام آنها مشکل دارد، باید به او کمک کنید تا علت را کشف کند و در حل و رفع آن بکوشد.
و مشکل را از مشکلات دیگر مجزا کنید.
بکوشید تا دریابید که چرا کودک نمی خواهد تکالیفش را انجام دهد و یا چرا در درس خواندن مشکل دارد.
به سؤال های زیر پاسخ دهید تا علت را دریابید:

آیا درس مشخصی وجود دارد که کودک نمی خواهد تکالیف آن درس بخصوص را انجام دهد؟

آیا این مشکل هر روز وجود دارد و یا گاهگاهی اتفاق می افتد؟

آیا کودک معنای تکلیف شب را درک میکند؟

آیا فراموش میکند تکالیفش را انجام دهد یا اینکه در مدرسه به دستور کار منزل توجه نمی کند؟

آیا درس ها برای کودک، بیش از حد مشکل هستند؟

آیا عامل خاصی در خارج از مدرسه در این مسأله دخالت دارد؟

در صورت لزوم، برنامه را تغییر دهید. برنامه را بر حسب نیازها و شرایط تغییر دهید.

مثلا سارا خیلی راحت حواسش پرت می شود و وقتی در اتاقش تنهاست و کسی بر کارش نظارت نمیکند، نمی تواند کار مفیدی انجام دهد.
چون به نظر می رسد او نیاز شدیدی به نظارت دارد.
بنابراین، همه با هم تصمیم می گیرند که از این به بعد سارا تکالیفش را در آشپزخانه، روی میز غذاخوری، بعد از عصرانه و تحت نظارت یکی از والدین انجام دهد.
یا مثلا انجام کارهای مدرسه مریم بیش از حد طول میکشد و در نتیجه دیر میخوابد و روز بعد خسته است؛
بنابراین، برای حل این مشکل از این به بعد زودتر از سابق به انجام تکالیفش مشغول می شود
و پدر و مادر او مراقب هستند که اگر او در انجام کارهایش کمک بخواهد، در کنارش باشند.

برای کودکی که به جای انجام دادن تکالیفش به بازی می پردازد،
از خود بازی یا فعالیتهای دیگر که مورد علاقه اوست به عنوان پاداشی برای انجام تکالیف استفاده کنید و با بازی و انجام تکالیف را به صورت نوبتی درآورید.
بدین معنا که بخشی از تکلیفش را انجام دهد
و سپس، ده دقیقه آزاد باشد برای بازی و بعد به انجام بخش دیگری از تکلیف بپردازد پس از آن ده دقیقه دیگر بازی کند.

زمان های درس خواندن را ثبت کنید.
برای مجموع زمان هایی که صرف درس خواندن می شوند یک محدوده زمانی در نظر بگیرید
و در صورت لزوم، آن را به تدریج افزایش دهید.
بگذارید کودک، زمان را محاسبه کند و زمان های استراحت را از آن کسر کند.
در صورت صرف زمان کافی برای یک درس خاص، کودک را با جایزه دادن تشویق کنید.
برای مثال، اگر میبینید امین، جدول ضرب را نیاموخته
و در نتیجه، انجام تکالیف ریاضی برای او به صورت یک مشکل درآمده است،
از او بخواهید زمان هایی را که صرف حفظ کردن جدول ضرب میکند، ثبت کند
و در آخر هفته او را به هر صورت که صلاح می دانید، تشویق کنید.
می توانید برای مثال، او را به گردش برید یا برایش خوراکی بخرید.