با کج خلقی کودک چه کنیم؟
اجازه ندهید کودک، از بداخلاقی، کج خلقی و گریه به عنوان وسیله ای برای شانه خالی کردن از بار مسؤولیت استفاده کند:
جالب است که بدانید کودکان چقدر زود می آموزند که جیغ کشیدن و بداخلاقی آنقدر پدر و مادر را آشفته میکند
که یادشان می رود چه کاری به او محول کرده بودند.
مثال
مادر رایان از او می خواهد که اسباب بازی هایش را از روی زمین جمع کند و رایان دایما پاسخ می دهد:
«الآن مامان، یه دقیقه دیگه».
سرانجام مادر رایان عصبانی می شود و بر سر او فریاد میکشد.
رایان هم شروع به گریه میکند و خودش را به زمین میکوبد و به همین دلیل به اتاقش فرستاده می شود تا ساکت شود.
در حالی که رایان مشغول گریه کردن است، مادرش با عصبانیت اسباب بازی های او را از روی زمین جمع آوری می کند.
بنابراین، رایان وقتی ساکت می شود و از اتاقش بیرون می آید، دیگر لازم نیست اسباب بازی هاش را جمع آوری کند.
بدین ترتیب، او توانسته با نا آرام کردن اوضاع، از زیر بار مسئولیت فرار کند.
برای اینکه الگویی که گفته شد، پیش نیاید:
○ به کودکتان به طور دقیق بگویید
چه کاری باید انجام دهد و پیامد انجام ندادن آن چیست.
○ وقتی از کودکتان کاری را می خواهید که در انجام آن تعلل میکند،
نباید چندین بار تذکر بدهید و دستورتان را تکرار کنید.
○ پس از اینکه کودک را برای انجام ندادن کار تنبیه کردید
یا از روش هایی مثل محروم کردن موقت یا حتی تصحیح بیش از حد استفاده کردید،
حتما کودک را وادارید تا کاری را که از او خواسته بودید، انجام دهد.
برای مثال،
در قضیه رایان، مادرش باید در ابتدا اطمینان می یافت که حواس رایان به او هست،
سپس، مستقیم در چشم های او نگه می کرد و به روشنی به او می گفت:
«همین الان اسباب بازی ها تو جمع کن!»
پس از پنج ثانیه دستورش را دوباره تکرار میکرد و اگر رایان توجهی نمی کرد، او را برای مدت مشخصی از کاری که مشغول انجام آن بود، محروم می کرد.
اگر رایان شروع به گریه و زاری میکرد مادرش باید به ازای هر دقیقه گریه، یک دقیقه به مدت جریمه می افزود.
بدین ترتیب، پس از پایان کج خلقی رایان و مدت جریمه، او باید مجبور می شد که هم اسباب بازی هایش را از کف اتاق جمع آوری کند و هم لباسهایش را تا کند.
وقتی برای چندمین بار به اجرای این الگو پرداختید،
کودک خواهد فهمید که گریه و زاری و بداخلاقی نمی تواند باعث شود کاری را که به او محول شده، انجام ندهد
و در واقع، با چنین رویدادی مجبور خواهد شد کار اضافی هم بکند
اجازه ندهید کج خلقی های کودک، پاسخ های «بله!» یا «خیر!، شما را تغییر دهد:
کودکان از همان دوران آغازین تولد خود آموخته اند
که اگر به اندازه کافی و یا به شدت گریه کنند، می توانند به آنچه می خواهند دست یابند.
آنها به خوبی در می یابند که به ویژه وقتی بابا یا مامان خسته هستند، وقتی میهمان دارند، یا وقتی بیرون از خانه این اتفاق بیفتد،
احتمال بیشتری دارد که رفتارشان نتیجه بخش باشد.
کودکان می آموزند که با کج خلقی، توجه افراد را به سوی خود جلب کنند
و بنابراین، از این حربه استفاده می کنند.
ما معتقد نیستیم که کودکان با آگاهی برای گریه و کج خلقی هایشان برنامه ریزی می کنند
و حتی نمی گوییم از این عمل و تأثیر آن آگاهند،
ولی به هر حال آنچه مسلم است آنکه، والدین و کودکان در این الگوی رفتاری درگیر می شوند
و اغلب، این مسأله باعث ناراحتی آنها می شود.
کودکان می دانند چه زمانی احتمال تسلیم شدن شما بیشتر است. شما هم می دانید چه زمانی بهتر تسلیم می شوید.
یک پدر یا مادر چه باید بکند؟
هیچ یک از ما نمی توانیم در همه موقعیت ها رفتار ثابتی داشته باشیم و انسان بی تغییری باشیم.
گرچه می توانید با رعایت نکات زیر در بهتر کردن برخوردهایتان بکوشید و تا آنجا که ممکن است، در نظراتتان ثابت قدم شوید.
○ دقت کنید که در چه وضعیت هایی احتمال اینکه کودک با بداخلاقی به تصمیم شما پاسخ دهد، زیاد است
و در این موقعیت ها با دقت بیشتری عمل کنید.
○ به کودک بفهمانید که وقتی حرفی میزنید، تصمیمتان همان است که گفتید و آن را تغییر نخواهید داد.
برای مثال، برای او توضیح دهید آمدن عمه یا رفتن به منزل پدربزرگ باعث نمی شود که شما «بله!» یا «خیر!» خود را تغییر دهید،
و اهمیتی ندارد واکنش کودک چه باشد.
○ از یک روش مناسب برای فائق آمدن به این رفتار نامناسب استفاده کنید.
هیچ اعتنایی به آنچه به دنبال «نه!» گفتن شما اتفاق می افتد، نکنید؛
حتی در حالی که کودک به شدت در حال گریه و جیغ و غوغاست.
بکوشید تا آنجا که ممکن است به طور عادی به صحبت خود با کسی که مشغول حرف زدن با او بودید، ادامه دهید
یا به کار خود مشغول شوید و اصلا به کودک نگاه نکنید.
شما نمی خواهید کودکتان این طور رفتار کند، پس تسلیم آن نشوید و کوتاه نیایید.
اگر نمی توانید نسبت به گریه کودکتان بی اعتنا بمانید،
از روش “سوزن گرامافون گیرکرده”، استفاده کنید.
یک بار، و فقط یک بار به کودک تذکر دهید و اعلام خطر کنید که اگر گریه و بداخلاقی کند،
برای مدتی از انجام کاری که دوست دارد (مثل تماشا کردن تلویزیون) محروم می شود
و در صورتی که به رفتارش ادامه دهد، مدت محرومیتش طولانی تر خواهد شد.
بعد از تذکر دادن و تفهیم مطلب، اگر دیدید کودک هنوز به رفتارش ادامه می دهد، بی آنکه بار دیگر تذکر دهید به حرف خود عمل کنید
و او را به گونه ای، مثلا محروم سازی موقت تنبیه کنید
کج خلقی ها را در نطفه خفه کنید:
اکثر والدین می دانند که وقتی کودک در حال گریه است و خود را به زمین میکوبد،
چنان تحت تأثیر اعمال خود قرار دارد که نمی توانند از عهده کج خلقی او برآیند.
باید دانست کلید کنترل انفجارهای بداخلاقی کودک، در همان زمان و مکان وقوع است.
○ واقع بین باشید و از قبل برای کارهایتان برنامه یزی کنید.
کودکتان را در موقعیتی قرار ندهید که می دانید مسأله ساز خواهد شد.
اکثر کودکان یاد می گیرند که همراه با شما برای خرید به سوپر مارکت بیایند و تحمل آن برایشان سخت نیست؛
ولی یک خرید طولانی چند ساعته در بازار، معمولا بیش از تحمل آنهاست.
قبل از اینکه کودک را در موقعیت های طاقت فرسا قرار دهید،
بکوشید تحمل کودک در آن موقعیت را قبلا تجربه کنید.
فکر کنید که آیا می توانید از ایجاد مسأله جلوگیری کنید؟
شاید بتوانید با دادن یک اسباب بازی به دست کودک، او را سرگرم کنید.
آیا می توانید وضعیت را به گونه ای تغییر دهید که کودک کمتر خسته شود؟
اجازه دهید که کودکتان در کاری که انجام می دهید، شما را همراهی کند،
مثلا در مغازه میوه فروشی در جدا کردن میوه ها به شما کمک کند.
○ در هنگام شروع گریه و بداخلاقی، بلافاصله اقدام کنید.
صبر نکنید تا بعدا به مشکل رسیدگی کنید.
فرض کنید شما در قسمت لباس های کودکان یک فروشگاه بزرگ هستید و می خواهید برای کودکتان لباس بخرید.
شما قبلا برای دانیال توضیح داده اید که باید برای او یک شلوار بخرید
و او باید به شما کمک کند که اندازه شلوار را امتحان کنید.
دانیال شروع به غر زدن میکند و به زودی، حرف منفی به رفتار منفی تبدیل می شود.
در این هنگام به طور قاطع و محکم به او بگویید که باید قبل از رفتن یک شلوار دیگر را هم امتحان کند.
ابتدا صبر کنید تا نق زدن های او تمام شود.
اگر تمام نشد چنانچه خیلی شجاع هستید و اراده پولادین دارید
در همان جا، کودک را بر روی زمین بنشانید و صبر کنید که هر قدر می خواهد، گریه کند؛
ولی بهتر است که کودک را به گوشه ای از فروشگاه یا اتاق پرو ببرید و خودتان کمی دورتر بروید و او را زیر نظر بگیرید.
وقتی گریه کودک تمام شد، دوباره همان شلوار را امتحان کنید.
گاهی سروصدای کودک، آن قدر باعث ناراحتی و آزار اطرافیان می شود
که نمی توانید بگذارید او در جمع به گریه و زاری خود ادامه دهد
در این حالت، کودک را به محل خلوت تری ببرید.
فرض کنید در یک رستوران آرام نشسته اید و غذایتان را هم سفارش داده اید و منتظرید که آن را بیاورند.
علی شش ساله اصرار دارد که با نمکدان و جای فلفل، بازی کند و چنگالش را بر روی بشقاب بکوبد،
وقتی چنگال را از دستش میگیرید و از او می خواهید که این کار را ادامه ندهد، جیغ می کشد.
در این گام به طور قاطع و جدی به او بگویید:
علی مردم توی رستوران دوست ندارند و با جیغ زدنهات مزاحمشون بشی و نگذاری غذاشون رو بخورند.
اگر به جیغ زدنت ادامه بدی، باید بری توی ماشین یا اتاق انتظار.
اگر علی تغییری در رفتار خود نداد،
دست او را بگیرید و به داخل ماشین یا اتاق ار ببرید.
به او بگویید: «تا وقتی گریه میکنی باید همین جا بمانی.
و می توانید با رها کردن بقیه غذایتان به او ثابت کنید که شوخی نمی کنید.
حتی اگر عده دیگری هم همراه شما در رستوران باشند.
اگر چندین کودک را با خود به رستوران آورده اید و شما تنها بزرگتر آنها هستید،
دفعه بعد کودکی را که ایجاد دردسر کرده است، با خود به رستوران نبرید
و به او بگویید، باید به شما قول دهد که دیگر چنین کاری نخواهد کرد تا شما او را به رستوران ببرید.
در صورت امکان، محکم سرجایتان بایستید.
برای مثال، اگر در صف صندوق یک سوپر مارکت هستید و کودک شما گریه میکند که برایش آدامس بخرید و شما هم قصد خرید آن را ندارید، محکم بایستید.
به نگاه های مردم اهمیت ندهید. گریه کودک را نادیده بگیرید و به کارتان ادامه دهید.
اجناستان را به صندوق بدهید و پس از اتمام کار، سرتان را بالا بگیرید و بروید.
این عمل باعث می شود که کودک دریابد حرف شما جدی است و او نمی تواند با گریه، نظر شما را تغییر دهد.
بکوشید از گفتن جملاتی که باعث ایجاد بداخلاقی در کودک می شود، خودداری کنید:
مواقع و موقعیت هایی وجود دارند که احتمال بداخلاقی و گریه و زاری کودک زیاد است.
مثلا اگر کودک بیش از اندازه خسته و یا به شدت برانگیخته شده باشد،
نمی تواند به خوبی احساساتش را کنترل کند (درست مانند بسیاری از بزرگترها!).
درست است که همیشه نمی توان جلوی بروز کج خلقی ها را گرفت؛
ولی آگاهی از عواملی که باعث ایجاد آنها می شود، به ما کمک میکند که از بروز کج خلقی جلوگیری کنیم.
○ در صورت لزوم، در نحوه بازی کودک مداخله کنید.
وقتی می بینید مسأله ای در حال ایجاد شدن است و کودکتان در آستانه گریه کردن قرار دارد
و اگر احساس می کنید می توانید از بروز آن پیشگیری کنید به کمک او بروید.
به کودک نشان دهید که چگونه قطعات بازی اش را سرهم کند،
چگونه قیچی را در دست بگیرید و…
وقتی دو کودک مشغول بازی با هم هستند و قوانین بازی برای آن ها مشکل است،
به طوری که ممکن است به بروز مشکل بینجامد، می توانید در بازی آنها مداخله کنید
و با آسان کردن قوانین بازی، به حل و رفع مشکل بپردازید.
اسباب بازی را از دست کودک نگیرید و خودتان به جای او بازی نکنید.
فقط به او پیشنهاد کمک بدهید و یا راه دیگری به او نشان دهید تا خودش به تنهایی بازی کند.
○ از خستگی و برانگیختن بیش از حد کودک خودداری کنید.
وقتی می بینید کودک کوچک شما دیگر تحمل بازی را ندارد و خیلی خسته شده است، فعالیتش را متوقف کنید
و یا به حذف عواملی که باعث برانگیختگی بیش از حد کودک شده است بپردازید تا بتواند احساساتش را کنترل کند.
وقتی دایی رضا به منزل شما می آید، به جز شما به بقیه خیلی خوش می گذرد.
حامد کوچولوی شما در زمانی که دایی اش پیش اوست آن قدر خسته می شود که گهگاه بعد از رفتن دایی بداخلاقی را شروع می کند؛
زیرا دایی مدام او را به هوا پرتاب می کند، می چرخاند، با او کشتی میگیرد و…
در این هنگام، شما باید مداخله کنید
و نگذارید کودکتان زیاد خسته شود و کج خلقی اش را از سرگیرد.
برای دایی، قضیه را شرح دهید و از او بخواهید به شما کمک کند تا بعد از رفتن او به دردسر نیفتید.
به دایی پیشنهاد کنید بعد از اینکه مدتی با حامد بازی کرد و بالا و پایین اش انداخت، برای او کتاب بخواند یا او را با بازی بی سروصدایی سرگرم کند.
وقتی تمام راه ها با شکست روبرو می شوند:
اگر هیچ یک از راه های گفته شده در بالا، باعث کاهش بداخلاقی های کودک شما نشد،
پیشنهاد میکنیم که به یک متخصص مراجعه کنید.
امکان دارد که عوامل زمینه ای دیگر باعث شده باشند که کودک نتواند احساساتش را به خوبی کنترل کند
