افسردگی کودکان چیست؟
یکی از اختلال‌های دوران کودکی، اضطراب و افسردگی کودکان است که اگر به‌موقع، تشخیص داده شود، قابل درمان می‌باشد.
ترس و تشویش غیر عادی، شیوع اضطراب در کودکان را پایه‌ریزی می‌کند.
افسردگی کودکان با نشانه هایی همچون گوشه گیری، کم وزنی یا چاقی، بدخلقی پرخاشگری کودک شناخته می شود.
تشخیص افسردگی کودکان در سنین پایین مشکل تر است.
افسردگی کودکان در این سنین با دردهای جسمی مثل دل درد، سردرد نیز ارتباط دارد و بالا با رفتن سن کودک علائم افسردگی در کودک متفاوت می شود.
گوشه‌گیر بودن، جزو شایع‌ترین اضطراب‌های اجتماعی کودکان است که می‌تواند زندگی آنان را مختل کند.
بروز ترس‌ها در کودکان در تمام سنین، یکسان نمی‌باشد.
نقش خانواده به‌عنوان عاملی در ایجاد اختلال اضطراب کودکان، همیشه مورد توجه قرارگرفته است.
انتقال اضطراب از پدر و مادر به کودک بر اثر واکنش ها می‌گیرد.
علائم عمومی افسردگی کودکان عبارتند از:
- مشکالت اشتها (از دست دادن یا، برعکس، افزایش اشتها)
- بی خوابی یا پرخوابی
- تحریک پذیری یا خشم
- نوسانات خلقی مکرر
- احساس ناامیدی و بی ارزش بودن
- افکار خودکشی
- از دست دادن تمایل به ارتباط با دیگران
- احساس “خستگی” و عدم علاقه به هر چیزی
- شیوع هذیان ها، اشک ها
- خستگی مزمن
- مشکلات حافظه
- حواس پرتی، مشکلات با تمرکز
- آهسته و ناخوشایند بودن
- افزایش اضطراب
- بیماری های جسمی، علل که پزشکان نمی توانند پیدا کنند. (معمولا سردرد و درد شکمی)؛
- سرماخوردگی، ضعف، تهوع، درد های غیر قابل توضیح
- بی تفاوتی و عدم فعالیت
علل افسردگی کودکان:
افسردگی کودکان ۱۰ تا ۱۶ ساله شایع تر است؛ در سنین اولیه، افسردگی معمولا با اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) و اختلال وسواسی-اجباری (OCD) یا اختلال های رفتاری همراه است.
افسردگی کودکان اغلب “ارثی” است یعنی کودکان که پدر و مادرشان از افسردگی رنج می برند، بیشتر در معرض خطر هستند.
همچنین کودکانی که قربانی پرخاشگری ، ناکارآمدی، اعتیاد، طلاق ،تجاوز و وسواس والدین میشوند احتمال ابتلای بیشتری دارند.
از عوامل افسردگی کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد
- کمبود اعتماد به نفس کودک، کم رویی، وابستگی عاطفی به والدین
- استرس و اضطراب در خانواده به ویژه مادر چه در دوران بارداری و شیردهی چه در دوران کودکی فرزند
- مشکل در سلامت فیزیکی کودک، مثل کودکان دارای نقص جسمی
- تعویض مدرسه، عملکرد تحصیلی ضعیف ،از دست دادن دوستان و تنبیه نادرست از طرف خانواده و مدرسه و بدرفتاری های فیزیکی
- سوء استفاده های جنسی، بی توجهی و غفلت والدین
- طلاق پدر مادر، داشتن نامادری و یا ناپدری نا لایق
- عوامل ژنتیکی
- یکی از عارضه های بیماری های مختلف عفونی مثل (آنفولانزا، گلودرد، پنومونی و…)
- فرایندهای بیوشیمیایی خاص در مغز
- مهاجرت از یک محل زندگی به جای جدید
- انزوای اجتماعی و ارتباط نگرفتن کودک با هم سالان
درمان افسردگی کودکان:
بخش اول
- یکی از درمان های افسردگی کودک بازی درمانی است
بازی کردن نیاز به اسباب بازی های گران قیمت ندارد و بازی با مواد طبیعی مانند شن، خاک و آب،مفیدتر از وسایل بازی دیگر است.
شن بازی : این روش نوعی مدل روان درمانی درونی و بین فردی است.
طبق تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان، خاک به دلیل دارا بودن نوعی میکروب در کاهش استرس و درمان افسردگی بسیار موثر است
که این میکروب تاثیری شبیه پروزاک (داروی ضد افسردگی) دارد
و تماس با آن موجب افزایش سیتوکنین و در نهایت سروتونین خون می شود.
احساس غم و ناراحتی با سطح هورمون سروتونین خون ارتباط مستقیم دارد،
بنابراین افزایش میزان سروتونین باعث ایجاد حس خوشحالی در فرد می شود.
در میان بازی های مختلف اکثر کودکان از هیچ کاری به اندازه خاک و گل بازی لذت نمی برند،
خردسالان با این سرگرمی نیازهای روحی و روانی خود را تامین می کنند و به آرامش میرسند.
تفریحاتی مانند خاک بازی تاثیر چشمگیری در حل مشکلات و رهایی از ترس ها، توهمات، احساسات ناخوشایند و سرکوب شده دارد
همچنین بازی با خاک و گل باعث پرورش حس لامسه، قدرت تجسم فضایی، هندسی، مهارت های اجتماعی،
خلاقیت و اعتماد به نفس، تقویت هماهنگی چشم و دست، رشد و هماهنگی میان عصب و عضله کودکان می شود. - یکی روش برای درمان افسردگی کودک، تغییر سبک زندگی والدین و کودک است: اگر در محیط خلوت و سرد زندگی می کنید،باید آن را تغییر دهید.
بجای جداکردن کودک از دیگران، او را در معرض انجام فعالیت هایی قرار دهید که خود را نشان دهد، مثل نقاشی و کارهای هنری یا نواختن موسیقی!
بخش دوم
- کودکتان را تشویق کنید تا در فعالیت های هنری و دسته جمعی کمک کند.
- به نیاز هایشان توجه کنید و سعی کنید به آنها پاسخ دهید،
مثلا وقت زیادی با او بگذرانید و با او بازی کنید، شام بیرون بروید و … . - تقویت نقاط مثبت در کودکان و کمرنگ کردن نکات منفی در شخصیت او
- به رفتار های خود توجه کنند و سعی کنند برای کودک خود محیطی را فراهم آوردن که کودک در آن محیط آرامش داشته باشد و در آن احساس امنیت کند.
- یکی از دیگر از راههای درمان افسردگی در کودکان برقراری رابطه ی توام با اعتماد با کودک است.
مدام با کودک صحبت کنید که چقدر به او اعتماد دارید و کارهای مختلف را به او واگذار کنید،
اگر به درستی انجام داد به او جایزه بدهید و اگر نتوانست، به او کمک کنید تا کم کم اعتماد بنفسش تقویت شود. - تقویت وضعیت جسمانی کودک با غذاهای حاوی ویتامین Cو B که در آب میوه ها به وفور یافت می شود.
بخش سوم
- موزیک تراپی یکی از روش های جدید است.
پخش مداوم آهنگ های شاد در منزل، اتومبیل و … و رقصیدن همراه کودک می تواند کمک زیادی کند. - این احساس را در کودک ایجاد کنید که او را درک می کنید.
این موضوع به صحبت تراپی معروف شده است.
مدام با کودک صحبت کنید که او را درک می کنید و سعی کنید با حرف زدن روحیه او را بهبود ببخشید (هرچند این کار را روانشناسان به بهترین وجه انجام می دهند) - در عین حال که تمام کارهای بالا را انجام می دهید، کودک را نزد متخصص ببرید تا اگر افسردگی اش حاد است از داروهای ضدافسردگی نیز برای کاهش افسردگی کمک بگیرید.
مرکز مشاوره و روانشناسی در غرب تهران ـ مشاوره خانواده در میدان پونک
